Kürşad, Göktürk hanedanından 10. büyük Türk hakanı olan Çuluk Kağan'ın küçük oğludur. 639'da ölmüştür.
Göktürk Devleti bu çağda Çin'in egemenliği altındaydı. Yüz binlerce Türk, Çin'in ya uyruğu ya da esiri durumundaydılar. Bu durumun önüne geçmek için 40 Türk asilzadesi bir araya geldiler ve Prens Kürşad'ı başkan seçtiler. Ancak, hareket başarıya ulaşırsa, Kürşad hükümdar olmayacak, siyasetten çekilecekti. Hareketin tamamen millî nitelikte olduğundan kimsenin şüphe etmemesi gerekiyordu. Bu, Kürşad'ın kendi fikriydi. Kağan olmamak için arkadaşlarını ikna etmişti. Bunun üzerine Kürşad'ın ağabeyinin oğlunun Türk Kağanı ilân edilmesi kararlaştırıldı...
Çin, 50 milyon nüfusu ile dünyanın en kalabalık devletiydi. XVIII. Tang Hanedanından Li Şih-min 40 yaşındaydı, 13 yıldan beri de tahtta bulunuyordu.
Kürşad ve arkadaşlarının plânı şöyleydi: Çin imparatoru esir edilerek Türk illerine kaçırılacak, sonra Çin boyunduruğundaki Türk topraklarıyla ve Çin sarayındaki Türk asilzadeleriyle değiştirilecekti...
Çin imparatorunun kılık değiştirerek her gece başkent Çangan'da dolaştığı, Türkler tarafından haber alınmıştı. İmparatorun bir sokak baskını ile esir edilmesi oldukça kolaydı. Ancak, kararlaştırılan gece, aksi bir rastlantıyla, büyük bir fırtına patlak verdi. İmparator, sarayından çıkmadı. Kürşad, gecikilirse, hareketin duyulup Türklerin kılıçtan geçirilmesinden korktu. Akıl almaz bir cüretle, sarayı basıp imparatoru silâh kuvvetiyle ele geçirmeye karar verdi. Arkadaşlarının Çinlilerle kıyaslanmayacak kadar iyi silâh kullanmalarına güveniyordu.
Gerçekten o gece 40 Türk asilzadesi Çin imparatorluk sarayını bastı. Pek kanlı bir vuruşma oldu. Yüzlerce Çinli muhafız, Türk okları, kılıçları altında can verdi.
Çinli muhafızların yerden mantar bitercesine çoğaldığını, imparatorun ele geçirilemeyeceğini anlayan Kürşad, sarayı terk etmek emrini verdi. İmparatorun ahırına hücum eden 40 Türk, seyisleri öldürüp buldukları atlara atladılar, Çin başkentinden çıktılar. Ancak, bütün Çin ordusu 40 Türk'ün peşine takılmıştı. Vey ırmağı kıyısına gelince duraklayan Türkler, birkaç yüz Çin askerini oklarıyla yere serdikten sonra kahramanca öldüler. Kürşad'la 39 arkadaşı, Vey ırmağının sarı toprakları üzerinde kalmışlardı. Hareket başarılamadı diye Çin boyunduruğundaki Türkler sinmediler, daha büyük bir canlılıkla öç almak için ayaklandılar. Bütün Türk illerinde bağımsızlık rüzgârı esti. 40 Türk'ün kahramanlığı, Çinlileri yüreklerine kadar titretmişti. Bir süre sonra Göktürk Devleti silkindi, Çin boyunduruğunu attı.
Yeni Hayat Ansiklopedisi, C. 4, s. 2146 |
