KPSS İÇİN TARİH NOTLARI
- 1918-1919 kışı İstanbul’da geçiren ve kurtuluş çareleri arayan Mustafa Kemal Atatürk Mimber gazetesinde yazılar yazmıştır.
- Mondros Mütarekesinden sonra Osmanlı ülkesinde işgal edilen ilk bölge Musul olmuştur.
- Mustafa Kemal Atatürk’üm I.Dünya Savaşı’nda savaştığı ilk cephe Çanakkale Cephesi’dir.
- Temsil heyeti ilk defa Erzurum Kongresi’nde kurulmuştur.
- Cemiyetlerin birleştirilmesiyle Sivas Kongresinde Anadolu ve Rumeli Müdefai Hukuk Cemiyeti kurulmuştur.
- Mondros’tan sonra kurulan ilk cemiyet Trakya Paşaeli Cemiyeti’dir.
- Sivas Kongresi Batı Cephesi’ne atanan ilk komutan Ali Fuat’tır.
- Milli mücadele’de
- Karşı propagandaları etkisiz bırakmak
- Yurt içi ve dışında istihbarat yapmak
- Milli amaçları duyurmak
için Anadolu Ajansı kurulmuştur.
- TBMM’nin ilk başkanı Şerif Bey’dir.
- Milli mücadele sonrasında Doğu Trakya, İstanbul, Antalya savaş yapılmadan kurtarılmıştır.
- Misak-ı Milli’yi tanıyan ilk Asya devleti Afganistan’dır.
- TBMM’nin emrine giren düzenli birliklerin kazandığı ilk savaş Doğu Cephesi’nde meydana gelmiştir.
- Kurtuluş Savaşı, Batı Cephesi komutanları; Ali Fuat Cebesoy, Refet Bele ve İsmet İnönü’dür.
- Lozan Konferansı’na Rusya ve Japonya boğazların statüsü için katılmıştır.
- Irak sınırı Lozan’da çözüme kavuşturulmamıştır.
- Töre’den yazılı hukuka geçişi Uygurlar sağlamıştır.
- Kervansarayların, ilk örnekleri Karahanlılar döneminde görülmüş ve Ribat adıyla anılmıştır.
- İlk örneklerine Gaznelilerde görülen ve sultanın kişiliğine bağlı olan askeri sınıf Gulam’dır.
- Kanuni, Barboros ve II. Selim’i canlandıran üç portresi günümüze kadar gelen minyatür sanatçısı Nigari’dir.
- Ali Şir Nevai Türk dilinin Farsça’dan daha gelişmiş olduğunu kanıtlamak için Muhakemetü’l Lügateyn adlı eseri yazmıştır.
- Öğretimde burslu öğrenci sistemini ilk kez uygulayan Türk İslam devleti Karahanlılar’dır.
- Osmanlı Devleti’nde Divan-ı Hümayun yargı işlevinin tamamlayıcısı olan kurul Cuma Divanı’dır.
- Büyük Selçuklu Devleti’nin başkentleri: Nişabür, İsfahan ve Merv
- Farabi’nin yazdığı siyasete dair “Medine-tül Fadıla” isimli kitabında ilk defa “Birleşmiş Milletler” anlayışından kavram olarak bahsetmiştir.
- İbn-i Sina’nın yazdığı “Kanun-fit tıp” adlı eseri uzun yıllar Batı üniversitelerinde okutulmuştur.
- İlk Türk eserleri:
- El-Biruni, El- Asar el Bakiye
- Kaşgarlı Mahmut, Divan-ı Lugat-i Türk: Karahanlı prensi Kaşgarlı Mahmut tarafından Araplara Türkçe öğretmek ve Türkçe’nin üstünlüğünü ispatlamak için kaleme alınan ansiklopedik sözlük
- Yusuf Has Hacip, Kutadgu Bilig : Karahanlılar döneminde Uygur alfabesiyle yazılmıştır. Devlet idaresi ele alınmıştır.
- Edip Ahmet Yüknekli, Akabetü’l – Hakayık: Öğüt ve ahlak ilkelerini içerir. Uygurca yazılmıştır.
- Hoca Ahmet Yesevi, Divan-ı Hikmet :
- Şehname: İran’ın milli destanı, Firdevsi kaleme almıştır.
- Siyasetname , Nizamülmülk: Büyük Selçuklu Devleti’nin anayasası gibidir.
- Rubailer, Ömer Hayam
- Garipname , Aşık Paşa: Bu eserde Türkçe’ye değer verilmediğinden yakınan şiirler yazarak, Farsça’ya tepki göstermiştir.
- Anadolu Selçuklu Dönemi eserleri.
- Yunus Emre : Divan
- Hoca Dehhani : Selçuklu Şehnamesi
- Aşık Paşa : Garipname
- Mevlana : Mesnevi, Divan-ı Kebir, Fihi MaFih, Mektubat
- Osmanlı’da padişahın erkek çocuklarına “şehzade” veya “çelebi” denirdi.
- Osmanlı’da yayınlanan ilk resmi gazete Takvim-i Vakai’dir.
- “Kuva-i Milliye” adını ilk kez Milli Kongre Cemiyeti kullanmıştır.
- Osmanlı’da Tazminat döneminden itibaren kanunları Meclis-i Ahkam Adliye hazırlamıştır.
- Anadolu’da ilk Türk donanması Çaka Bey tarafından kurulmuştur.
- Anadolu Selçuklu Devleti’nde üst düzey yöneticileri tutuklama ve yargılama yetkisine sahip görevliye Emir-i Dad denilirdi.
- Osmanlı mimarisinin ilk örneklerinin yoğun olarak bulunduğu kent İznik’tir.
- Osman Bey’den Yavuz’a kadar tahta geçen padişahların hayatlarının anlatıldığı minyatür kitabı Hüner name’dir.
- Ticaret erbabını desteklemek üzere Cumhuriyet döneminde İş Bankası kurulmuştur.
- Fatih’in portresini Bellini yapmıştır.
- Kanuni döneminde yaşayan minyatürcü Matrakçı Masuh’tur. Barbaros’un Akdeniz Seferi Kanuni’nin Macaristan Seferlerinin minyatürünü yapmıştır.
- Osmanlı döneminde en önemli sanatçılardan biride Nakkas Osman’dır. En önemli eseri Surname’dir.
- 1944’de batı resmin en önemli temsilcisi Şeker Ahmet Paşa’dır. Osmanlı’da ilk resim sergisini açmıştır.
- Levni 18.yüzyılda yaşayan önemli minyatürcüdür.
- Nakşi 17.yüzyılda yaşayan önemli minyatürcüdür.
- Nigari 16.yüzyılda yaşayan önemli minyatürcüdür.
- Osman Hamdi Güzel Sanatlar Akademisini kuran ressamdır.
- Amasyalı Şeyh Hamdullah (16. yy) Osmanlı hattatlarının piri sayılır.
- Hafız Osman (17. yy) hattat. Yazdığı Kuran taş basma tekniği ile çoğaltılmış ve bütün İslam dünyasında yayılmıştır.
- Müzik
- Abdülkadir Meraği (15. yy)
- Irtı (17. yy)
- Dede Efendi (19. yy)
- II. Bayezid döneminde yapılan Bayezid Cami klasik usulün ilk örneğidir.
- Mimar Sinan’ın eserleri
- Şehzade Cami è Çıraklık (İstanbul)
- Süleymaniye Cami è Kalfalık (İstanbul)
- Selimiye Cami è Ustalık (Edirne)
- Rüstem Paşa Cami
- Mimar Sinan’ın öğrencisi Sedefkar Mehmet Ağa, Sultan Ahmet Camisini yapmıştır.
- Nur-u Osmaniye Cami 18 . yüzyılda Avrupa barok sanatının etkisinin görüldüğü ilk camidir.
- Barok üslubunda yapılan diğer camiler: Laleli Cami, Selimiye Cami, Selimiye Kışlası, Nusretiye Cami,
- “Hüdavendigar” imparator anlamındadır. Bu unvanı ilk kullanan Osmanlı padişahı I. Murat’tır
- Osmanlı’da ilk nüfus sayımı II. Mahmut döneminde yapılmıştır. Sadece erkek nüfus sayılmıştır. Bunun amacı asker toplanması ve vergi düzenlemelerinin yapılmasıdır.
- Türkçülük fikrini ve Türk milliyetçiliği hareketini benimseyen Milli Talim ve Terbiye Cemiyeti üyeleri tarafından kurulan, dünyada Türkler üzerinde yapılan haksız ve yalan yayınlara belgeler ile cevap vermeyi amaç edinen cemiyet MİLLİ KONGRE CEMİYETİ’dir.
- FRESK: Alçı üzerine yapılan boyalı resim, saray ve mabet duvarları süsüdür.
- Sivas Kongresi’nden sonra alınan kararların halka duyurulması ve milli güçlerin halka tanıtılması amacıyla yayınlanan gazete İRADE-İ MİLLİYE’dir.
- Türklerin en eski dinlerinden biri de TOTEMCİLİK’tir. Totemcilik; boyun atalarının ruhlarını bazı hayvanlarda görmek olayıdır. Türk totemlerine ONGUN denir.
- Eski Türkler şaman din adamlarına Kam, Baskı, Şaman demişlerdir.
- Osmanlı başkentleri sırasıyla: Söğüt, Bilecik, Yenişehir, İznik, Bursa, Edirne, İstanbul
- Şair padişahların mahlasları:
Fatih è Avni
II. Bayezid è Adli
Kanuni è Muhibbi
II. Selim è Selimi
III. Murat è Muradi
- İMARETHANE: Osmanlı’da ücretsiz yemek dağıtılan yerlerdir. İlk kez Orhan Bey zamanında Bursa’da açıldı.
- TABHANE: Yoksulların barındığı hayır kurumlarıdır. Hastaneden çıkan kimsesiz hastalar burada dinlendirilir.
- ZAVİYE: Tarikat, şeyh, baba ve dervişlerin barındığı yerlerdir.
- Osmanlı camileri:
Bursa: Ulu Cami, Orhan Bey Cami, Hacı Özbek Cami, Yeşil Cami ve Türbe
Edirne: Muradiye Cami, Üç Şerefeli Cami, Bayesid Cami,
- İlk Osmanlı mimarları: Mimar Ayaz, Mimar Kemalettin, Mimar Hayrettin
- 19. yüzyılda alınan dış borçlarla Dolmabahçe, Çırağan, Beylerbeyi, Yıldız sarayları yapılmıştır. Bu saraylar milli değildir. Üslup karışıktır.
- III. Selim ünlü bir klasik müzik üstadıdır.
- Şişli Eftal Hastanesi II. Abdülhamit tarafından yaptırılmıştır.
- Haydarpaşa Garı V. Mehmet tarafından yaptırılmıştır.
- Osmanlı’da para
- İlk bakır para Osman Bey döneminde kullanılmıştır.
- İlk gümüş para Orhan Bey döneminde kullanılmıştır.
- İlk altın para Fatih döneminde kullanılmıştır.
- İlk kağıt para (kaime) Abdülmecit döneminde kullanılmıştır.
- İlk madeni para (mecide) Abdülmecit döneminde kullanılmıştır.
- İlk gerçek anlamda bütçe Tarhuncu Ahmet Paşa tarafından hazırlanmıştır.
- Anadolu Selçuklularında para
- İlk para Sultan I. Mesut bastırmıştır.
- İlk Selçuklu paralarında yalnız Konya’nın adı geçer.
- Paraların üzerine Sultan portreleri ve aslan resimleri konulmuştur.
- Gümüş sikkelere Dirhem denilmiştir.
- Altın sikkelere Dinar denilmiştir.
- Osmanlı’da bankacılık
- II. Selim zamanında Mendes Müessesesi denilen kredi kurumu açılmıştır. (kurucusu Yahudi Yasef Nasi)
- İlk banka 1847’de Bank-ı Dersaadet adı ile kurulmuştur.
- 1863’de merkezi İngiltere’de olan Bank-ı Osmani (Osmanlı Bankası) kurulmuştur. Bu bankaya para basma hakkı da verilmiştir.
- Osmanlı’da padişahın mutlak otoritesini sınırlayan belgeler: Sened-i İttifak, Tanzimat Fermanı, Islahat Fermanı, Kanun-ı Esasi
- Osmanlı’da Divanlar:
- Galebe: Yabancı elçiler kabul edilir; asker maaşları dağıtılır.
- İkindi: Veziriazamın evinde toplanır.
- Ayak: Asker ve halk, hükümdar huzuruna kabul edilir.
- TEKALİF: Osmanlı’da gelirler tekalif olarak adlandırılmıştır.
- Osmanlı’da örfi vergiler:
- Bennak: Evlilik vergisi
- Mücerred: Bekar erkekler alınmıştır.
- İspençe: Müslüman olmayanlara ait araziden alınır.
- Resm-i Çift: Müslümanlara ait araziden alınır.
- Derbent: Yol, geçit ve köprülerden geçenlerden alınır.
- Rüştiye è Ortaokul İdadi è Lise
- Osmanlı’da bilim adamları
- Ali Kuşçu: Matematik (Matematiğin kurucusu kabul edilir. Fatih zamanında yaşamıştır.)
- Matrakçı Nasuh: Matematik (Yavuz zamanında yaşamıştır.)
- Pir-i Reis: Coğrafya (Kanuni zamanında yaşamıştır. Kitab-ı Bahriye eserini yazmıştır. Dünya haritası çizilmiştir. )
- Katip Çelebi: Coğrafya (Cihan – nüma), Bibliyografya (Keşfüz – Zünun) 17. yüzyılda yaşamıştır.
- Evliya Çelebi: Seyahatname
- İslamiyet öncesi Türk devletlerinde mezarlara balbal dikilmesi geleneği nedeniyle heykelcilik gelişmiştir.
- Osmanlı Borçlar Kanunu’nu İsviçre’den almıştır.
- Osmanlı Ceza Kanunu’nu İtalya’dan almıştır.
- Osmanlı Ticaret Kanunu’nu Almanya’dan almıştır.
- Selçuklularda divan çeşitleri
- Divan-ı İstifa: Maliyeden sorumlu divan. Vergileri toplar.
- Divan-ı İnşa: Dirliklerin dağıtımı ve yüksek görevlere atama görevini yerini yerine getirir. Başkanı pervanecidir.
- Divan- ı Tuğra: Devletin iç ve dış yazışmaları yapılır.
- Divan-ı Arız: Her türlü askeri işleri yürütür. Askeri divan
- Divan-ı Mezalim: Sultanın halktan gelen şikayetleri dinlediği divandır.
- Divan-ı İşraf: Hem idari hem de mali işleri denetlemekle görevlidir.
- Selçuklularda divan üyeleri:
- Emir-i Dad: Adalet işleri
- Müstevfi: Maliye işleri
- Tuğracı: Divan yazışmaları
- Emir-i Arız: Ordunun maaş ve donanması
- Pervaneci: Tayin ve dirlik işleri
- Kadıleşker: Askeri hakim
- Reisü’l Bahr: Donanma komutanı
- Beylerbeyi: Başkomutan
- Niyabet-i Saltanat: Vezir
- Kazılkuzat: Şer’i davalara bakan baş kadı
- Emir-i Şimşir: Divanın güvenliğinden sorumlu olan kişidir.
- Gazneliler tamamen ücretli ve değişik etnik unsurlardan oluşan bir orduya sahiptir.
- Muhtasip: Anadolu Selçuklu Devleti’nde vilayetlerde belediye işlerini yürütür.
- Amid: Şehir ve kasabaların idaresinden sorumludur.
- Şıhne: Anadolu Selçuklu Devleti’nde şehir merkezlerinde bulunan askeri valiler
- Amil: Eyalet vergilerini toplayan kişidir.
- Ulak: Posta teşkilatının görevlileridir.
- Emir –i Candar: Sarayın güvenliğinden sorumlu kişidir.
- Türbe (Anıt Mezar) : Dört duvarının üzeri kubbeyle örtülü mezar
- Kümbet (Anıt Mezar) : Silindir veya çokgen gövdeli, konik veya piramit çatıyla örtülü
-
MİLLİ GÜVENLİK - ANAYASA
- TBMM’nin sahip olduğu araçlardan Gensoru Bakanlar Kurulu’nun veya bir bakanın görevden düşürülmesi sonucunu doğurabilir.
- Cumhurbaşkanı kanunları 15 içinde yayınlamak zorundadır.
- Köy muhtarının görevine son verme yetkisi İdare Mahkemesine aittir.
- İngiltere anayasası yazısız anayasadır.
- Anayasa mahkemesi 1961 Anayasası ile kurulmuştur.
- Sosyal ve hukuk devlet ilkesi 1961 Anayasası ile ilk kez anayasada yer almıştır.
- Devlet Güvenlik Mahkemesi 1971’de yapılan Anayasa değişikliğinde kurulmuştu. 2004 kaldırıldı.
- 27 Mayıs 1960 İhtilali sonrası
- Askeri Melis: Milli Birlik Komitesi
- Sivil Meclis: Temsilciler Meclisi
- 12 Eylül 1980 İhtilali sonrası
- Askeri Melis: Milli Güvenlik Konseyi
- Sivil Meclis: Danışma Meclisi
- 1961 Anayasasında iki meclisli sistem kabul edilmiştir. Meclisler:
- Millet Meclisi (Genel oyla seçilir)
- Cumhuriyet Senatosu
- KADÜK: Bir yasama döneminde sonuçlandırılmamış olan kanun tasarı ve hükümleri geçersiz sayılır.
- Kanun Hükmünde Kararname çıkarma yetkisi hukukumuza 1961 Anayasasında 1971’de yapılan değişiklik ile girmiştir.
|
